Bye Bye Bos

Vorige week schijnt de Amerikaanse vicepresident Joe Biden tegen Wouter Bos: ‘Zo’n vent als jij kunnen we hier goed gebruiken!’ gezegd te hebben. Het gesprek vond plaats in het kader van de Amerikaanse lobby voor een langer verblijf van Nederlandse troepen in Uruzgan.

Toen ik er van hoorde, bekropen mij twee gedachten. De eerste was een parodie op een tekst van Annie M.G. Schmidt:


Ze mogen hem hebben

't Is over, hij zegt me niets meer, ik ben vrij
't Is over, het doet me niks meer, en ik ben blij
Hij is voor mij zomaar een heer
En al die toestanden, dat hoeft niet meer

Die man die thuiskwam, 's avonds laat
Zo moedeloos en prikkelbaar
Dat alles is mijn zorg niet meer
Dat is nou allemaal voor daar
Ze mogen hem hebben

Mijn tweede gedachte was van een heel andere aard. Die behelsde een meer filosofische benadering; een heel nieuw politiek systeem.
Ik vraag me namelijk af waarom we wel op mensen of partijen kunnen stemmen, maar niet op wat ze werkelijk gaan doen? Natuurlijk is er een verschil tussen wat je wilt en de dagelijkse realiteit, maar waarom kan het niet anders? Waarom kan een politieke partij haar verkiezings-programma niet uitbreiden met een uitgewerkt budget?
Stel nu eens voor dat bij de volgende verkiezingen de politieke partijen de kiezer niet alleen om een politiek mandaat vragen, maar ook om een financieel mandaat? Op die manier heeft die kiezer namelijk echt wat te kiezen.

In een parlementaire democratie als de onze, kiezen we mensen van een lijstje die ons de gehele regeerperiode zullen vertegenwoordigen. Op zich is dat een prima systeem, maar als kiezer weet je nooit van te voren wat ze die vier jaar allemaal uit de hoge hoed zullen toveren. En dat kan anders. Als een partij of politieke stroming een mandaat van de kiezer wil, zullen ze vooraf duidelijk onderlinge afspraken moeten maken over wie met wie gaat samenwerken en wat de speerpunten zullen zijn waaraan gewerkt gaat worden. Vooraf. Daarna maken ze een duidelijk budget, en presenteren dat aan de kiezer. Op die manier is kiezen opeens een stuk meer dan het schenken van vertrouwen aan een persoon, of een groep personen, en valt er werkelijk iets te kiezen en te plannen. Bovendien zullen politieke partijen dan een heel stuk beter naar hun achterban moeten luisteren dan nu vaak het geval is.

Gelukkig ben ik niet zo naïef dat ik niet weet dat er een verschil is tussen dat wat je wilt en de dagelijkse realiteit. Maar de dagelijkse realiteit is, in tegenstelling tot wat men ons soms wil doen geloven, ook vaak niet zo heel afwijkend van de zaken die je kunt voorzien. Als je er tenminste even serieus over nadenkt. Dat dan weer wel.

Wim Kan zei ooit: ‘Democratie is de wil van het volk. Elke morgen lees ik stomverbaasd in de krant wat ik nou weer wil..’ Treffender zou ik het zelf niet kunnen verwoorden. Maar ik denk echt dat het omdraaien van het systeem niet alleen de democratie ten goede zou komen, het vergroot ook de betrokkenheid van burgers met politiek, èn andersom. Ongeacht wie er op een gegeven moment aan het roer staat. Al heb ik wel een bepaalde voorkeur wie wel en wie niet…

26-01-10