Spreek met een gemiddelde Amerikaan, en hij zal je vertellen dat hij afkomstig is uit het land van de onbegrensde mogelijkheden. En alhoewel je kunt bediscussiëren of dat überhaupt ooit zo is geweest, Amerikanen zijn groot gebracht met het idee dat ´the American way of life´ nu eenmaal de beste is. Sterker nog, als het aan veel Amerikanen ligt, is het zelfs ´the only way´.
Op mijn reizen in en naar de VS heb ik met heel veel verschillende Amerikanen gesproken, en één ding wat me altijd opviel, was hun enorme gebrek aan perspectief. Maar wellicht is dat helemaal niet zo gek als je, eenmaal met pensioen, je huis kunt verkopen, en met een enorme luxe uitgevoerde camper de rest van je aardse dagen door je eigen land kunt rondtoeren zonder ooit een paspoort nodig te hebben. Dan is het ook niet zo heel nodig om zaken eens vanuit een ander standpunt te bekijken. Voor ons Europeanen ligt dat beduidend anders. Stap op elk willekeurig punt in Nederland in je auto, rijdt pakweg 300 kilometer in oostelijke of zuidelijke richting, en nog voor je die afstand volledig hebt afgelegd spreekt men op z´n minst één andere taal. Voor een Amerikaan is zoiets vrijwel ondenkbaar. Voor hem bestaat zijn wereld voornamelijk uit Amerikanen en een enorme handvol mensen die niets liever willen dan in Amerika wonen.
Toch lijkt er een kentering op te treden. Nu in grote delen van de VS de economische vooruitzichten erg slecht zijn, begint langzamerhand een beweging op gang te komen waarbij Amerikanen met Europese voorouders juist ´het beloofde land´ beginnen te verlaten. Velen van hen vragen een paspoort aan voor het land van hun voorouders die, in de jaren dertig tot vijftig van de vorige eeuw, juist massaal het toenmalige Europa ontvluchtten om ´in den vreemde´een nieuw bestaan op te bouwen. ´Met een Europees paspoort kan ik in 27 landen werken, en met mijn Amerikaanse maar in één!´ zegt Suzanne Mulvehille uit Florida. ´Ik kwam er (na het aanvragen van een Roemeens paspoort HdlE) voor het eerst van mijn leven achter dat het zijn beperkingen heeft om Amerikaanse te zijn…´ Maar ja dat is beter laat dan nooit denk ik dan maar.
Ik herinner me ook nog levendig de bussen vol toeristen die langs de balie kwamen van het Amsterdamse hotel waar ik ooit werkte. Van die grote groepen die Europa ´doen´ in een week en zich dan voor kunnen houden dat ze weten hoe Europa in elkaar steekt. Met veel plezier denk ik terug aan de discussie die ik met velen van hen heb gevoerd over al die vreemde fenomenen die ze hier hadden gezien. Zo was er ooit een rancher uit Texas die er maar niet over uit kon dat we allemaal slootjes hadden tussen onze weilanden. Op zíjn bedrijf, stond er niet eens een hek tussen hem en zijn buren, een slordige drie uur rijden verderop. Als er eens onverhoopt een paar koeien over de grens kuierden, werden die vanzelf wel weer door de buurman teruggedreven zodra die ze ontdekte, dus waarom zou hij zijn bezit in hemelsnaam moeten omheinen?
Een andere bron van hilariteit en inzicht zijn de vele boeken die geschreven zijn door Amerikanen die voor enige tijd in ons midden hebben geleefd en gewerkt. Behalve hun verbijstering voor het feit dat wij Nederlanders om acht uur afspreken en ons bezoek dan ook om klokslag acht uur verwachten, raakt men maar niet uitgesproken over onze fietscultuur en het feit dat na één koekje bij de koffie de koektrommel wordt gesloten en ook subiet van tafel verdwijnt. Niet dat de doorsnee Amerikaan trouwens weet waar Nederland ligt, want dát hebben ze nooit geleerd op school. Als men al enig idee heeft waar te zoeken, zoals die groep gepensioneerde leraren die ik bij de Grand Canyon tegen kwam, dan wijst men op de kaart steevast Denemarken aan. Dat je in een land kunt wonen dat op menige wereldkaart zó klein is dat de benaming van onze hoofdstad de halve Noordzee beslaat, is voor een Amerikaan iets wat moeilijk in zijn belevingswereld valt in te passen. Toch kan ik niet anders zeggen dan dat ik niets anders dan vriendelijkheid en oprechte interesse heb ondervonden in mijn ontmoetingen met Amerikanen. Of dat nu in de VS, op een berg in Nepal, of in de achterbuurten van Caïro was. En vooral van die laatsten, een stel dames op leeftijd, staat me één uitspraak nog helder voor ogen. Het was niet lang na de zo rumoerig verlopen verkiezingen waarbij George W. voor zijn eerste termijn was gekozen en enkele dagen vòòr de aanslagen in New York. Ik raakte met de dames in gesprek terwijl we in het Caïro Museum stonden te wachten voor we de ruimte in mochten waar Egypte´s grootste farao´s in vitrines liggen uitgestald. Het klonk zelfs haast verontschuldigend. ´Don´t blame us for our president!´ fluisterden ze me toe in die grote statige hallen.
Onlangs vroeg ik me af of er ooit een Nederlander is geweest die dergelijke woorden heeft gefluisterd…´Don´t blame us for our MP….´. Ik betwijfel het.
10-06-08
