Het is maar goed dat we er niet steeds bij stilstaan hoe veel gegevens er dagelijks van onze handel en wandel worden geregistreerd en vastgelegd, we zouden ons doodschrikken.Neem nu eens een doorsnee dag. Om half acht gaat de wekker en geheel uitgerust spring je uit bed en onder de douche. Met de slimme energiemeter die de overheid ons wil opdringen wordt dat feit straks feilloos vastgelegd. Niet alleen hoe laat u onder de douche stapt, maar ook hoe lang u er onder blijft staan. Het ontbreekt alleen nog aan een camera om te zien of u er werkelijk alleen onder staat, maar dat terzijde.
Na de douche kleed u zich aan en gaat naar beneden voor uw ontbijt en de krant. Welke krant u leest en uw ontbijtgewoontes zijn ook bekend. Uw adresgegevens staan immers in de systemen van krant, en ook de supermarkt weet precies wat er in uw karretje zat toen u kwam afrekenen.
Na een laatste vluchtige kus op de wang van uw partner verlaat u het huis en stapt in de auto. Nog voor u de straat goed en wel uit bent gereden bent u al door minstens één camera gesignaleerd. Officieel hangen ze er om ‘overzicht te houden en bij onraad handelend te kunnen optreden’, maar wie dagelijks de kranten leest weet dat de politie in geen velden of wegen te bekennen is als het werkelijk fout gaat. Behalve als je een paar minuten te laat terug bent bij je auto om de parkeermeter bij te vullen. Maar ook dat is geheel terzijde.
Een paar minuten later draait u de radio aan en de snelweg op. De camera’s boven uw hoofd hebben u gezien. Ze weten niet alleen hoe hard u rijdt, maar ook welke richting u op de snelweg heeft ingeslagen. Onderweg rijdt u keurig de maximum snelheid, want van die andere controlerende camera’s bent u zich wel continue bewust. Eenmaal op het werk aangekomen bent u per kilometer snelweg minimaal op vijf verschillende beeldschermen te zien geweest. Net als het feit of u keurig twee handen aan het stuur heeft gehad en of u wel alleen in de auto zat.
Voor u het pand van uw werkgever kunt betreden passeert u ook nog diverse camera’s. Die op de parkeerplaats en die bij de ingang. Officieel hangen ze er om de boel ’s nachts te bewaken, maar om de een of andere duistere reden worden ze overdag nooit uitgezet. En u vraagt zich dan af hoe uw baas toch steeds te weten komt dat u even een paar minuten later was?
Aan het eind van de dag gaat u, op weg naar huis, nog even langs het winkelcentrum. U koopt wat zaken bij de bouwmarkt om thuis lekker verder te kunnen klussen, en stopt ook nog even bij de bloemenstal om uw partner met een ruikertje te kunnen verrassen: u bent tenslotte vandaag alweer vijf heerlijke jaren samen. Gelukkig is het nog net niet zover dat er plots een ambtenaar opduikt die u komt vragen voor wie die bloemen zijn, want vanuit de GBA (Gemeentelijke Basis Administratie) weet men al dat uw partner op deze datum vijf jaar geleden op uw adres werd bijgeschreven.
Na een heerlijk diner en een avondje televisiekijken gaat u dan om tien uur naar boven. De Big Brother van het kabelbedrijf weet inmiddels wat u zoal hebt bekeken deze avond dankzij uw digitale tv-abonnement. Men weet ook precies of u meteen bent gaan slapen, want diezelfde slimme energiemeter heeft precies geregistreerd dat het bedlampje pas om kwart over elf uitging. Gelieve dus even schriftelijk aan te geven of u A: heeft liggen lezen, B: met uw partner de dag nog even hebt doorgenomen, C: vakantieplannen heeft liggen maken, of D: iets anders heeft liggen/hangen/staan doen. Antwoorden s.v.p. middels de bijgesloten portvrije envelop en binnen twee dagen op te sturen naar Postbus 51 te Den Haag.
Natuurlijk is bovenstaand voorbeeld ietwat overdreven gesteld. Maar let er maar eens op hoeveel camera’s u dagelijks tegenkomt en hoe vaak u uw bankpas door een gleuf haalt om iets af te rekenen. Elk van die bewegingen wordt ergens door iemand vastgelegd.
Treffender wordt het als er een situatie zou zijn zonder al die camera’s en andere manieren voor het verzamelen van data over uw leven en uw gedragingen. Als er op een avond een ambtenaar bij u op de stoep zou staan om in één avond al die gegevens die nu her en der verspreid over u liggen opgeslagen uit u los te peuteren, dan zou u zich doodschrikken. Niet alleen kwam hij met een steekwagen vol formulieren, maar ook zou u versteld staan en verbijsterd zijn over het detailniveau waarop er gegevens over u bekend zijn. Welke boter u op het brood smeert, of u voorkeur heeft voor kaas of worst en welke kleding u via de postorder de afgelopen tijd heeft besteld. En ja, ze weten óók waarom u toch steeds zoveel batterijen koopt bij de supermarkt.
Ik snap best dat een bepaalde hoeveelheid gegevens nodig zijn in het kader van het algemeen belang, om onze veiligheid enigszins te kunnen waarborgen. Maar van een heleboel gegevens die nu door bedrijven en instanties worden vastgelegd kun je het nut ernstig in twijfel trekken. De marketeer zal u zeggen dat de bedrijven al die gegevens nodig hebben om u juist die producten te kunnen aanbieden die u nodig heeft. Sommigen zeggen dat ze de gegevens gebruiken om de consument op maat gesneden aanbiedingen te kunnen doen. Maar de enige aanbiedingen die ik stelselmatig via de mail en post krijg behelzen juist aanbiedingen om iets aan die maat te doen. Of dat nu mijn buikomvang of die ‘andere lengte en omvang’ betreft.
Gelooft u het allemaal nog? Ik niet! Nu wil de overheid ons dus zo’n slimme energiemeter achter de voordeur plaatsen. Zogenaamd om ons ‘bewust te maken van ons verspillend gedrag’. Gelooft u dat nu werkelijk? Ik zie alleen maar een volgende poging van een immer betuttelende overheid om ook achter de Nederlandsche Veurdeur haar invloed verder te kunnen uitbreiden. Van het plaatsen van zo’n onding is het maar een kleine stap (terug) naar een klop op de deur die komt vragen waar de kindertjes blijven…
20-03-09
