Een student van Congolese afkomst, Mbutu Mondondo Bienvenu, is in Brussel naar de rechter gestapt om het, in zijn ogen racistische en ´voor alle Congolezen beledigende´, stripalbum ´Kuifje in Afrika´ te laten verbieden. In dit ruim zeventig jaar oude stripalbum, dat onder stripkenners tot de klassiekers wordt gerekend, reist Kuifje door een koloniaal Afrika dat ver verwijderd is van het Afrika zoals we dat tegenwoordig kennen. Het geeft een (tijds-)beeld van denkbeelden die nu als racistisch en neokoloniaal gelden maar destijds heel normaal waren. Zo zijn de geportretteerde Afrikanen stereotiep weergegeven als dom en lui en hebben, geheel in overeenstemming met wat veel mensen destijds dachten, dikke lippen en kroeshaar.
Nu heeft dit album al meerdere keren voor de nodige controverse gezorgd. Vers in het geheugen ligt bijvoorbeeld de uitspraak van de Britse Commission for Racial Equality. Deze commissie is van oordeel dat de strip ´openlijk racistisch´ is en ´De enige plek voor dit album is het museum, voorzien van een groot bord waarop staat: Bevat ouderwetse, racistische kletspraat.´
Toch is de strip, zoals die nu in de handel te koop is, al lang niet meer dezelfde als welke in 1931 in zwart-wit werd gepubliceerd. Deze eerste versie werd in 1946 vervangen door een vierkleurendruk en daarbij werden door Hergé al een aantal té koloniale details verwijderd. Zo werd een les in aardrijkskunde over België die Kuifje oorspronkelijk aan een klas kindertjes geeft vervangen door een les in rekenen. De verstoring van die les door een jaguar, en dan de vierpotige i.p.v. vierwielige versie, is daarbij niet aangepast. Ook verschenen de detectives Jansen & Janssen in deze versie opeens op pagina 1. Zij vervingen twee kruiers die commentaar geven op Kuifje´s vertrek.
Een andere aanpassing betrof een verzoek van de Scandinavische uitgevers. Die wilden een diervriendelijkere versie. Op hun verzoek is de scène waarbij Kuifje een neushoorn met dynamiet laat ontploffen vervangen door een situatie waarin de neushoorn door Kuifje met een geweerschot wordt verjaagd.
Ondanks al deze aanpassingen, én het feit dat het album reeds decennia oud is en een destijds heersende denkwereld weergeeft, blijft het album een racistische en neokolonistische reputatie houden. Een imago dat het album hoogstwaarschijnlijk altijd zal blijven houden. De uitgeverij die de nalatenschap van Hergé beheert, Moulinsart, reageert laconiek: ´We ontkennen niet dat er kolonialisme in ´Kuifje in Afrika´ zit, maar gaan we de John Wayne-films verbieden omdat er indianen in doodgeschoten worden?´
Het verbieden van een boek, een film of een andere kunstuiting is een erg lastige discussie en dient met de grootste zorgvuldigheid te gebeuren ALS het al zover komt. Ik ben er dan ook doorgaans absoluut géén voorstander van, zeker niet als de inhoud van een boek al door de tijdsgeest is achterhaald. We moeten ons tenslotte niet al te zeer laten leiden door een verkrampt gevoel voor ´politieke correctheid´ want die wijzigt nogal eens. En boeken aanpassen aan de waan(ideeën) van de dag is volstrekt verkeerd en daarbij onbegonnen werk. Daarnaast is het ook zo dat, als ik eens in mijn boekenkast kijk, ik werken tegenkom waar ook absoluut een stempel op zou moeten als we het hebben over ´hedendaags politiek correct´. Velen daarvan zijn geschreven in een tijd dat de wereld een heel stuk ´kleiner´ was en er ook politiek volledig anders uitzag. En toch worden ze tot de ´wereldliteratuur´ gerekend. En dat zijn toch niet de minste werken.
08-08-07
