vrijdag 29 augustus 2008

De Liberale Optimist


Zie hem daar staan! De vuisten gebald en met een strijdvaardige blik in de ogen. Mark Rutte heeft met zijn zelfgeschreven beginselverklaring een volgende stap gezet in de opstuwing van de VVD in de vaart der volkeren.
´De hardwerkende Nederlander´, dat moet de nieuwe focus van de VVD worden, maar de vraag is maar of deze groep zich door de figuur Rutte echt zo aangesproken zal voelen. Het benadrukken thema´s als de waarde van het onderwijs en de verheffing van de onderklasse zijn vooral oude retoriek en niet bepaald flitsend. Ook mag worden betwijfeld of iemand zich zal herkennen in het plaatje van de liberale, optimistische Nederlander, wiens voornaamste karaktertrek bovendien nog zou zijn dat hij zich niet laat betuttelen door de overheid. Is Rutte dan vergeten dat hij zelf deel uitmaakt van diezelfde overheid die het betuttelen van haar burgers op een heel nieuw plan heeft gebracht?
Op zich kan ik prima uit de voeten met het idee van een kleine overheid en een grote mate van vrijheid en eigen verantwoordelijkheid voor de burger. Daar is helemaal niets mis mee en stimuleert bovendien creativiteit en zelfredzaamheid bij de burger, iets wat node wordt gemist in onze regel-, belastings- en verzorgingsstaat. In een dergelijke visie zal de overheid dus de omstandigheden moeten creëren waarin haar burgers duidelijkheid hebben waar de verantwoordelijkheid van de overheid ophoudt en waar hun eigen verantwoordelijkheid begint. Bovendien zal de overheid erg terughoudend moeten zijn met het opleggen van allerlei wetten en regels waardoor die vrijheid van handelen weer teniet wordt gedaan of zelfs onmogelijk wordt gemaakt. Daarnaast zal de burger echter ook zeer duidelijk moeten weten en beseffen dat bepaalde keuzes ook bepaalde gevolgen hebben, je kunt geld tenslotte maar één keer uitgeven. Het is in Rutte´s visie dus de overheid die in veel gevallen terug zal moeten treden en duidelijk zal moeten maken wat nog door de overheid zal worden gefinancierd en wat niet.
In een land dat zo overgereguleerd en overgestructureerd is als het onze, is het bereiken van een dergelijke situatie bepaald geen sinecure. Een van de grootste struikelblokken daarbij zal echter zijn dat we afmoeten van het Calvinistische credo van de verheerlijking van de middelmaat. In een maatschappij waarin burgers een grote mate van zelfstandigheid en zelfredzaamheid dienen te bezitten, is een klimaat waar ´boven het maaiveld uitsteken´ als ´not done´ wordt beschouwd natuurlijk uit den boze. Dat Rutte daarbij een sleutelrol ziet weggelegd voor de leraar als ´de sleutel tot succes´ is op zijn minst opmerkelijk te noemen. Rutte zou zich tenslotte toch moeten realiseren dat het latere succes van toekomstige generaties begint bij betrokkenheid en een enorme inspanning en opoffering vergt van de ouders. Ouders dragen in ultimo de verantwoordelijkheid voor het gedrag en het latere succes van hun kinderen, dat is niet iets wat je zomaar op het bordje van de leraar kunt leggen. De ouders dienen te zorgen voor het bijbrengen van de basis voor wat betreft vaardigheden en normen en waarden normen, waarna de leraar zich voornamelijk kan richten op het uitbouwen daarvan. Zo was het ooit, en zo zou het weer moeten zijn, maar dat kan alleen als de ouders de keuze maken, de mogelijkheden en de wil hebben, om actief en intensief betrokken te zijn bij de opvoeding en verdere ontwikkeling van hun kind. Een taak die niet zomaar afgewenteld kan worden op het onderwijs.
Natuurlijk dring zich ook een vergelijking op met de beroemde speech van JFK. ´Don´t ask what the country can do for you, ask what you can do for your country!´ (Vraag niet wat je land voor jou kan doen, maar vraag wat jij voor je land kunt doen!). Maar daar houdt de vergelijking dan ook meteen weer op. Rutte ontbeert vooralsnog een hoop van het charisma en het zelfvertrouwen dat JFK uitstraalde, en heeft dus nog een lange weg te gaan. Het is niet onmogelijk, maar met deze paar A4-tjes is hij er nog lang niet. Rutte´s visie zal verder moeten worden uitgewerkt in concrete voorstellen en actiepunten zodat het VVD-congres er zich in november over kan uitspreken. Pas dan zal in beginsel duidelijk worden of Rutte de juiste snaar heeft weten te raken om (een deel van de) weggelopen kiezers terug te winnen.

29-08-08