Boos!

Ik had me nog zo voorgenomen om géén column te schrijven over Icesave, maar na de uitspraken in de zondagskrant gelezen te hebben, moet ik wel. Ik ben namelijk boos, erg boos!

Linksboven op de voorpagina staat namelijk een olijk lachend portret van de ‘éminence grise’ van het Nederlandse (zakelijk) vastgoed Cor Zadelhoff, met daarnaast een quote uit het interview dat de krant met hem had. In dat interview zegt Zadelhof o.a. het volgende: ‘Alles komt neer op de hebberigheid van spaarders die hun centjes in IJsland neerzetten. Fantastisch gebaar van de staat om ook dit te garanderen. Laat het een les zijn.’

Een pagina verder staat een stuk van een financieel planner Herman Bouter. Ook hij laat doorschemeren dat het toch echt de spaarders zijn die dom zijn geweest. Ze hadden tenslotte kunnen weten dat een dergelijke hoge rente een signaal was dat de bank geld nodig had en dit blijkbaar bij andere banken niet kon krijgen. Eigen schuld, dikke bult dus.

Hetgeen me nu het meest irriteert, is dat de schuld door beide heren wel héél makkelijk bij de spaarder wordt neergelegd. Nu blijkt dat ook diverse gemeenten hun centjes bij deze instelling hebben ondergebracht, is het te kort door de bocht om zomaar te stellen dat ook zij over één nacht ijs zijn gegaan bij hun keuze. Er zullen ongetwijfeld particulieren zijn geweest die alleen zijn afgegaan op de hoge rente en verder geen enkele research naar de betrokken bank hebben gedaan. Voor een heel aantal anderen, waaronder ondergetekende, hebben dat wel gedaan en hebben die beslissing niet zomaar impulsief genomen. De IJslandse bank had, op het moment van mijn storting althans, een hogere creditrating dan menig Nederlandse bank, en bovendien staat IJsland zelf nu ook bepaald niet bekend als schurkenstaat , als uitermate onbetrouwbaar, noch als bijzonder instabiel. De vraag of een dergelijke hoge rente, zoals Bouter die stelt, zou dus net zo goed beantwoord kunnen worden met de wedervraag waarom we hier worden afgescheept met dergelijke lage rentes, terwijl de hoge heren miljoenen verdienen en de banken waarvoor ze zeggen te werken, jaar in jaar uit, megawinsten boeken.

De gemiddelde spaarder kiest voor het ‘ouderwetse’ sparen omdat hij zijn buik vol heeft van het feit dat een steeds groter bedrag van hetgeen hij na noeste arbeid over heeft gehouden, dient te worden afgedragen aan de staat of aan al die tussenpersonen die er zelf alleen maar beter van worden. De handel in aandelen is voor de kleine man allang geen optie meer, mede wijs geworden door de woekerpolissen en allerhande aandelen-leaseconstructies uit het recente verleden. Daarbij is zijn economische situatie zodanig verslechterd, dat hij zijn geld wel moet onderbrengen bij een bank waar hij niet alleen een acceptabele rente krijgt, maar tevens op korte termijn over zijn centjes kan beschikken om noodzakelijke uitgaven te doen. En ook dat is iets wat niet lukt bij een investering in aandelen en opties, tenminste niet zonder enorme kosten en boetes die de banken daarvoor doorgaans berekenen.

Wat we daarnaast ook bepaald niet mogen vergeten is dat de schuldvraag van deze huidige crisis niet bij de consument ligt, maar toch wel overduidelijk bij de banken en de financiële topmannen die zich blind hebben gestaard op hun bonussen en volstrekt onrealistische winstprognoses die, jaar na jaar, steeds groter dienden te zijn. Dat zo’n systeem nooit langdurig kan blijven bestaan, kan iedereen bedenken die slechts de kleuterschool heeft doorlopen, en nu het hele systeem als een gigantische zeepbel uit elkaar is geklapt, blijven de hoge heren buiten schot, hun buit is tenslotte binnen, en zijn de scherven en de brokken voor de gewone man, voor u en voor mij dus.

Zadelhoff wijst er in zijn interview ook op dat hij het een ‘fantastisch gebaar van de staat’ vindt, dat ze de tegoeden van de IJslandse spaarders ook garanderen. Ik zie dat toch wat anders. Als de staat dat niet zou doen en de spaarders met de brokken zou laten zitten, verdwijnt er in één klap een bedrag van circa 2 miljard uit de economie. Dat feit alleen al zou een nog veel desastreuzer effect hebben dan de onrust omtrent het omvallen van ABN AMRO/ Fortis, en bovendien diezelfde staat de kans ontnemen er belastingen over te heffen. Iets wat dit kabinet, met Bos op de post van Minister van Financiën, natuurlijk nooit zou laten gebeuren. De garantie van vergoeding ‘links-om of rechts-om’ is dan ook voornamelijk een poging om de tanende populariteit van zijn eigen partij een zetje in de goede richting te geven, dan dat dit gebaar is ingegeven uit warme medemenselijkheid, of oprechte betrokkenheid bij de getroffenen.

Er valt dan ook te vrezen dat Bos dit ingrijpen tijdens de komende verkiezingen zal gebruiken om het volk ervan te overtuigen dat hij toch echt dé aangewezen persoon is om ons land in de toekomst te leiden. Het feit dat Bos, volgens mij voor het eerst, heeft laten zien als crisismanager enigszins uit de voeten te kunnen, houdt toch bepaald niet in dat hij óók in staat is een land te leiden. Daarvoor heeft hij toch echt een te lange geschiedenis van draaikonterij en loze beloftes op zijn conto. Leiderschap van Bos wordt absoluut een Lijdensweg, maar de keizer zal in de toekomst over zijn lot moeten beslissen: gunt men hem een kans zich te bewijzen in het torentje, of laat men hem ergens anders vooral doen waar hij goed in is, mooie praatjes ophangen en ondertussen de rekening verhogen. De tijd zal het ons leren.

Tot slot wil ik me graag aansluiten bij het redactioneel commentaar dat zegt ‘Herstel komt, vroeg of laat’. Het zal bepaald niet voor morgen zijn, want daarvoor is er te veel mis in de (financiële) wereld. Maar dat neemt niet weg dat er een uitweg uit deze malaise zal worden gevonden en er weer licht zal schijnen aan het eind van de tunnel. We mogen alleen maar hopen dat het licht dan schijnen over een wereld die gericht is op continuïteit en langdurige werkgelegenheid, en niet meer op kortstondige woekerwinsten en volstrekt onrealistische rendementseisen van aandeelhouders, en het ‘ten koste van alles’-durfkapitaal. Een crisis als deze is de uitgelezen kans om orde op zaken te stellen, en Bos kan zijn kunde en waarde daarin nog volop bewijzen, mits dit niet wordt ingegeven door louter partij-politieke motieven. En juist in dat laatste ligt nu mijn grootste angst.

12-10-08