Vertaalfoutje?

God schiep de wereld niet, maar scheidde slechts hemel en aarde. Met die zin begon het artikel in de krant vanmorgen. In het artikel vallen vertegenwoordigers van verschillende geloofsrichtingen over elkaar heen. Vooral om maar duidelijk te laten zijn dat met een eventueel verkeerde vertaling van het Hebreeuwse woord ‘Bara’ (in schiep in plaats van in scheidde), het geloof geenszins omvalt. Ik vraag het me echter af. Er is namelijk nogal een verschil tussen om uit niets de wereld en alles wat daarop leeft te scheppen, of ingrijpen in een wereld die er al was.

De controverse die Ellen van Wolde, hoogleraar Exegese (=uitleg) van het Oude Testament te Nijmegen, met haar woorden opwerpt is alles behalve nieuw. Reeds anderhalve eeuw wordt er geruzied over de juiste vertaling en interpretatie van de tekst van Genesis 1, en met deze stellingname is dat geruzie voorlopig nog niet voorbij ook.

Maar dat een verkeerde vertaling nogal grote gevolgen kan hebben, blijkt uit het humoristische verhaal over Paus Johannes Paulus II, oorspronkelijk in het Engels, die na zijn overlijden in de Hemel komt en daar mag studeren in alle geschriften die er ooit over God en het geloof zijn verschenen. Maandenlang bestudeert de man de geschriften, tot hij op een gegeven moment bij een geschrift komt dat hem stijl achterover doet slaan. In het geschrift wordt namelijk beschreven hoe katholieke geestelijken behoren te leven. Bij bestudering van de tekst blijkt er echter niet celibate (=celibaat), maar celibrate (=vieren) in de tekst te staan.
Een klein, maar behoorlijk significant verschil, dat nogal wat mensen een heel andere kijk op het leven zou hebben gegeven als de juiste vertaling en schrijfwijze zou zijn gehanteerd.

Voor mij behelst deze discussie niet meer dan een wetenschappelijk meningsverschil. Voor mij maakt het de bijbel niet meer waar, noch realistischer dan nu. Ik behoor tot die groep van mensen die méér waarde hechten aan de evolutietheorie, ware het niet dat ook deze vooralsnog bepaald niet alle antwoorden biedt. Voor mij is de bijbel een verhaal met een moraal dat, zeker gezien de tijd waarin het is geschreven, een aardig inzicht biedt in de menselijke natuur en de wetmatigheden en omgangsvormen waarmee een samenleving draaiende kan worden gehouden. Het is voor mij dan ook niet meer dan een verhaal, en zeker geen wetboek waaraan enige rechten of claims zouden mogen worden ontleend.

In de kerkelijke geschiedenis zijn er vele voorbeelden te noemen van verschillen in inzicht en interpretatie van de bijbeltekst. Sommige van die twisten leidde tot een afsplitsing en de oprichting van een nieuwe kerk, terwijl andere interpretatieverschillen tot de beeldenstorm en in de 17e eeuw (bijna) tot burgeroorlog leidde.

Moeten gelovigen zich dus zorgen maken dat deze zoveelste controverse aardverschuivingen tot gevolg zal hebben? Wat mij betreft niet, tenzij ze ervan overtuigd zijn dat de bijbel in elk opzicht letterlijk moet worden genomen. Dan kan het anders vertalen van één woord of het verplaatsten van een leesteken wel degelijk tot grote gevolgen leiden.

09-10-09