Leermomenten

‘Het leven,’ zo sprak de Meesteres, ‘bestaat niet alleen uit latex, maar vooral ook uit leermomenten.’ Deze zin hoorde ik van Frank van Pamelen tijdens zijn optreden bij de Van Dale Vertaalslag 2008. En het zijn dergelijke uitspraken die voor mij aan de kern raken vanm waar het leven werkelijk om draait.
Nu heeft elk mens in zijn of haar leven momenten die, als je er later op terugkijkt, beslissend blijken te zijn voor de manier waarop je in het leven staat en vooral ook voor de manier waarop je het leven verder inricht. Meestal komen die voor op het moment dat je het even allemaal niet ziet zitten en al helemaal niet meer weet welke kant je op moet. Soms zijn het hele simpele en alledaagse gebeurtenissen , het gesprek over koetjes en kalfjes tijdens een wandeling met je opa bijvoorbeeld, en soms zijn het heel ingrijpende gebeurtenissen zoals het overlijden van een geliefde waarbij je, opeens, weer keihard wordt teruggeworpen op dat wat in het leven zo belangrijk is: liefde en samenzijn. Soms echter komt de oplossing van een dilemma of probleem echter uit een nog veel onverwachter hoek, en hoor je een flard van een gesprek in de tram of vla je, tijdens het zappen, middenin een film en komt het antwoord zomaar over het scherm gerold. Je hoeft het dan alleen maar op te merken en te registreren.

De afgelopen dagen zat ik vooral mezelf in de weg. Niets liep lekker en ik begon van frustratie bijna al het behang van de muren te krabben. Niet dat ik feitelijk veel te klagen heb, allerminst zelfs, maar ik zat gewoon niet lekker in mijn vel. Ook het vooruitzicht om mijn verhaal over beelddenken te mogen presenteren aan een groep ondernemers en de goedkeuring van de huisarts om met een bepaald medicijn te mogen stoppen, konden daar niet veel aan veranderen. Dus greep ik maar weer eens naar het meest beproefde middel dat ik in huis had, de ‘Last Lecture’ van Randy Pautsch (1960-2008), professor of computer science aan de Carnegie-Melon University. Een absoluut geweldig verhaal en een regelrechte ‘reality-check’, want na het beluisteren van zijn verhaal kan je niet anders dan je afvragen waar je je in je eigen leven zo vreselijk druk om maakt.
Randy Pautsch kreeg in begin 2007 te horen dat hij alvleesklier kanker had en niet heel lang meer te leven had. Als getrouwd man en vader van drie jonge kinderen besloot hij de tijd die hij nog over had te besteden aan zijn dierbaren en nam afscheid van de universiteit met een speech die inmiddels al miljoenen keren op internet (zie de link onderaan) is bekeken. Ik hoorde pas meer recent van Pautsch, en wel in de uitzending van Oprah van donderdag 3 juli 2008. En ik heb de aflevering inmiddels wel twintig keer gezien, en nog steeds raak ik elke keer ontroerd en wordt ik geraakt door zijn woorden en zijn relativeringsvermogen. In de speech komen een aantal heel belangrijke zaken aan bod waarmee iedereen wel iets kan. Een uitspraak als: ‘De muur waar je telkens tegenop loopt, staat er alleen maar om al die anderen tegen te houden die iets niet graag genoeg willen.’ Een andere wijze les van Pautsch gaat vooral over de keuze of je een ‘Tijgetje’ of een ‘Ijoor’ bent, een keuze die veel zegt over hoe iemand het leven benaderd. Als een ‘Tijgetje’ met enthousiasme en plezier, of als een ‘Ijoor’ die alles moeizaam en somber inziet. Pautsch maakt duidelijk een keuze voor de eerste mogelijkheid en heeft zich voorgenomen om, ondanks zijn ziekte en het feit dat hij weet dat hij op korte termijn zal sterven, vooral plezier te hebben in het leven. Humor is de belangrijkste factor in het leven en met de nodige humor blikt hij dan ook terug op wat er geworden is van zijn kinderdromen. Dat hij daarbij moet concluderen dat er een heel aantal niet zijn uitgekomen doet weinig ter zake, want de reis erheen was minstens zo belangrijk, zo niet het aller belangrijkst. Want dáár kwam hij de belangrijkste mensen tegen en leerde hij de belangrijkste levenslessen.
Na een dosis Pautsch kan ik er ook weer even tegen, en lijken de problemen waarmee ik worstel opeens niet meer zo heel groot. En ja, al gaat bepaald niet alles zo snel en voorspoedig als ik graag zou willen, ik heb weer volop ideeën en energie om er tegenaan te gaan. Vanavond eerst de première van mijn eigen presentatie, en dan morgen de eerste stappen van de volgende. De outline is al klaar in mijn hoofd.

Voor wie de volledige lezing (in het Engels) wil zien: http://www.youtube.com/watch?v=ji5_MqicxSo

19-11-08