Trauma pil

Een team van Amerikaanse en Chinese onderzoekers is er onlangs in geslaagd een techniek te ontwikkelen die het mogelijk maakt om traumatische herinneringen uit het geheugen te wissen. Het eerste onderzoek is gedaan bij muizen, omdat hun genen vergelijkbaar zijn met die van de mens. Het toedienen van een overdosis van het eiwit CAMKII, tijdens het oproepen van een bepaalde herinnering, blijkt deze geheel te kunnen wissen. Ditzelfde eiwit speelt ook bij mensen een grote rol bij het opslaan van herinneringen, maar er is nog jaren onderzoek nodig voordat er eventueel een pilletje op de markt zou kunnen komen waarmee trauma’s in één keer uit het geheugen gewist zouden kunnen worden.
‘Herinneringen zijn cruciaal om te kunnen overleven.’ zegt onderzoeker Joe Tsien van de Georgia School of Medicine in de Britse Daily Telegraph. ‘Maar het selectief verwijderen van belemmerende herinneringen zoals traumatische ervaringen uit een oorlog, of een bepaalde fobie, zou veel mensen aan een beter leven kunnen helpen.’

De wetenschap staat weer voor niks met deze ontdekking, en er zijn vele mensen op de wereld die enorme baat zouden kunnen hebben bij een dergelijke behandeling indien dit ooit mogelijk wordt. Mensen die met zo’n pil weer enigszins een actieve rol in de maatschappij zouden kunnen vervullen en die nu dermate getraumatiseerd zijn dat een min of meer normaal leven niet of nauwelijks mogelijk is.
Toch zullen er ook zeker mensen zijn die, mocht zo’n pil er ooit komen, hem categorisch zouden weigeren. Niet zo zeer omdat hetgeen ze hebben meegemaakt nu allemaal zo ‘prettig’ of zo ‘leuk was, maar omdat ze geleerd hebben te leven met hun verleden en de traumatische ervaringen hebben geïntegreerd in hun leven; het maakt zelfs een integraal onderdeel uit van wie ze zijn. Salomon W. is zo iemand. Hij verloor zijn hele familie in WOII, zag zijn jongste zusje letterlijk in de gaskamer verdwijnen, en overleefde zelf ternauwernood de concentratiekampen. Tegenwoordig woont Salomon in de Verenigde Staten en geeft hij gastlessen op scholen over zijn ervaringen in de oorlog.
‘Ik zou er veel voor over hebben om al die verschrikkelijke ervaringen niet te hebben hoeven meemaken, maar zo werkt het nu eenmaal niet.’ Op mijn vraag of hij zo’n pil zou innemen als die op de markt zou komen, valt hij even stil. Na enkele momenten van stilte zegt hij: ‘Ik denk het niet..’ Dan legt hij uit: ‘Door alles wat ik heb meegemaakt ben ik de man geworden die ik nu ben. Door mijn verleden kan ik anderen nu uit de eerste hand vertellen welke afschuwelijke dingen er gebeurd zijn. Ik kan het vertellen aan al die jonge mensen die zich er, gelukkig maar, niets bij kunnen voorstellen. Zo kan ik mijn bijdrage leveren om ervoor te zorgen dat het nooit meer op deze schaal zal en kan gebeuren.’

Naast oorlogsslachtoffers, met als ander voorbeeld daarvan de groep van kindsoldaten, zou een dergelijke pil ook uitkomst kunnen bieden aan mensen die andere, vaak zéér traumatische, gebeurtenissen hebben meegemaakt. Denk aan moord, verkrachting, en bijvoorbeeld buitensporig (natuur-)geweld. Voor hen zou het een uitkomst kunnen zijn die hen in staat stelt hun leven, dat buiten hun schuld is verwoest, weer enigszins op te pakken en een nieuwe en meer positieve wending of richting te geven. Doch, zoals met veel van dergelijke ontdekkingen, zie ik ook legio mogelijkheden voor een meer oneigenlijk gebruik, waarbij een dergelijke pil zou kunnen worden ingezet om mensen onoorbare of onacceptabele dingen te laten doen die ze dan, de pil eenmaal ingenomen hebbend, zich niet meer zouden kunnen herinneren. Juridisch een moeilijk en lastig probleem lijkt me.
Vanuit dat standpunt gezien is het dus maar goed dat zo’n pil er (nog) niet is, voor de overige slachtoffers van traumatische ervaringen kan ik alleen maar hopen dat die pil er komt, en dan het liefst zo snel mogelijk!

24-10-08